ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΑΡΘΡΑ

Το άγχος θεωρείται μη φυσιολογικό μόνον όταν είναι πολύ μεγαλύτερο από το σύνηθες στρες που δημιουργεί η κοινωνική πραγματικότητα και όταν παρεμποδίζει τις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου. Οι αγχώδεις διαταραχές είναι η δεύτερη συνηθέστερη ψυχική διαταραχή μετά την κατάθλιψη.

Το άγχος μπορεί να είναι χρόνιο και σταθερό, αλλά συνήθως είναι παροδικό και κάθε κρίση διαρκεί από μερικά λεπτά έως ορισμένες ώρες ή ημέρες. Η κυριότερη μορφή της ασθένειας μπορεί να είναι κρίσεις πανικού, περίοδοι κατά τις οποίες το άτομο ασφυκτιά ή έχει δύσπνοια, αγωνία, ταχυκαρδία, πόνους στο στήθος, νευρικότητα, ζαλάδα, εξάντληση, ευερεθιστικότητα. 

Το πιο σύνηθες γνώρισμα είναι επανειλημμένα επεισόδια άγχους, που εμφανίζονται απροσδόκητα χωρίς κανένα λόγο. Ο πανικός που νιώθει το άτομο εκείνη τη στιγμή είναι τόσο μεγάλος, που μπορεί να καθηλωθεί στο ίδιο σημείο για μερικά λεπτά μέχρις ότου μειωθεί η ένταση ή ακόμη και να χρειαστεί να μείνει στο κρεβάτι. Τα αναπνευστικά προβλήματα είναι συνηθισμένα και το άτομο μπορεί να παραπονεθεί ότι δε μπορεί να πάρει αρκετό αέρα, κάτι που χειροτερεύει όπου επικρατεί συνωστισμός. Πολυσύχναστοι δρόμοι, λεωφορεία και τρένα μπορεί να αποτελέσουν ανυπόφορες δοκιμασίες και, κατά συνέπεια, το άτομο περιορίζει συνεχώς τις δραστηριότητές του και κλείνεται στο σπίτι, όπου νιώθει ασφαλές. 

Πολλοί άνθρωποι με αυτά τα προβλήματα πιστεύουν ότι έχουν καρδιακή ανεπάρκεια ή καρκίνο και παρακαλούν τους γιατρούς τους να τους καθησυχάσουν. Ένας τέτοιος καθησυχασμός δε μπορεί παρά να έχει προσωρινό αποτέλεσμα, ενώ οι πολλές εξετάσεις δεν πείθουν τον πάσχοντα πως ο θάνατος δεν αποτελεί άμεση απειλή. Άνθρωποι με αγχώδεις καταστάσεις είναι συνήθως πολύ ευέξαπτοι, χάνουν εύκολα τη διάθεσή τους και ξεσπούν στους συζύγους τους και στα παιδιά τους. Κουράζονται πολύ εύκολα και τους φαίνεται πολύ δύσκολο να τα βγάζουν πέρα με την καθημερινή τους εργασία. Οι διαταραχές άγχους μπορεί να παρουσιαστούν σε ανθρώπους που στο παρελθόν ήταν πολύ γαλήνιοι και κοινωνικοί, ενώ σε κάποιους άλλους εμφανίζονται ως η κορύφωση μιας έντασης που κράτησε μια ολόκληρη ζωή.

Πολλά παιδιά, και κυρίως έφηβοι, ανησυχούν για την εμφάνιση και το σώμα τους. Δυστυχώς, σε κάποια από αυτά μπορεί να γίνει εμμονή και να εξελιχθεί σε διατροφική διαταραχή. Μία από αυτές είναι και η ψυχογενής ανορεξία, που έχει δραματικές επιπτώσεις στο βάρος, επηρεάζει την καθημερινότητα του ατόμου και βλάπτει συγκεκριμένες σωματικές λειτουργίες.

  

Ανορεξία είναι μια διαταραχή στην αντίληψη του σώματος, όπου το άτομο αρχίζει συνειδητά να μην τρώει. Κύριο χαρακτηριστικό της ανορεξίας είναι η αυστηρή αυτό-κριτική και οι αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα όσον αφορά το φαγητό και το βάρος. Παρατηρείται περισσότερο στα κορίτσια, χωρίς όμως να σημαίνει ότι δεν το συναντάμε και σε αγόρια. Τα άτομα που υποφέρουν από ανορεξία διακατέχονται από το φόβο μήπως πάρουν κιλά και έχουν μια διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματός τους. Οι συνηθέστεροι τρόποι που χρησιμοποιούν για να χάσουν βάρος είναι η δίαιτα και η υπερβολική άσκηση. Από κάποιο σημείο και μετά, αδυνατούν να αναγνωρίσουν το αίσθημα της πείνας.

  

Οι αιτίες της διαταραχής αυτής δεν είναι ακόμη ξεκάθαρες, αλλά σίγουρα είναι ένας συνδυασμός γενετικών, ψυχολογικών, κοινωνικών και οικογενειακών παραγόντων. Η ανορεξία συνοδεύεται συνήθως και από άλλα συμπτώματα, όπως κατάθλιψη, ψυχαναγκασμοί, διενέξεις με τη μητέρα, αναιμία, ηλεκτρολυτικές διαταραχές και μεταβολικές διαταραχές. Η ψυχογενής ανορεξία μπορεί να προέλθει και από κάποιο τραύμα, όπως τη σεξουαλική κακοποίηση. Από όπου κι αν προέρχεται, το σίγουρο είναι ότι έχει επιπτώσεις και στη σωματική μας υγεία. Προκαλεί αφυδάτωση και άλλα ιατρικά προβλήματα, όπως καρδιακά προβλήματα και νεφρική ανεπάρκεια. Σε κάποιες σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο.

  

Μερικά από τα σωματικά συμπτώματα είναι τα παρακάτω:

 Τις περισσότερες φορές, είναι δύσκολο για τους γονείς να διακρίνουν αν η ανησυχία των παιδιών τους για την εικόνα και το βάρος τους είναι φυσιολογική ή όχι. Υπάρχουν όμως κάποια προειδοποιητικά σημάδια που πρέπει να μας βάλουν σε σκέψη. Κάποιος που έχει ανορεξία είναι εξαιρετικά αδύνατος και εύθραυστος, ασχολείται σε υπερβολικό βαθμό με το βάρος του και το φαγητό, ζυγίζεται συχνά, προσέχει τη μερίδα του, τρώει συγκεκριμένα φαγητά, ενώ αποφεύγει κάποια άλλα (όπως γαλακτοκομικά, κρέας, και δημητριακά), γυμνάζεται πολύ, νιώθει χοντρός, αποσύρεται από κοινωνικές εκδηλώσεις και ειδικότερα από αυτές στις οποίες εμπλέκεται και φαγητό, είναι κακόκεφος, δεν έχει ενέργεια και κρυώνει συνεχώς.

Σύμφωνα με έρευνες, το 10-15% των γυναικών που αποκτούν μωρό εμφανίζουν επιλόχειο κατάθλιψη. Τα συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά της κατάθλιψης, όπως καταθλιπτική διάθεση, ανηδονία, διαταραχή ύπνου, διαταραχή όρεξης, απώλεια ενέργειας, χαμηλή αυτοεκτίμηση, δυσκολία στη συγκέντρωση και πρέπει να είναι παρόντα για τουλάχιστον 2 εβδομάδες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μητέρες φτάνουν στο σημείο να μη μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους, αλλά ούτε και το μωρό. Νιώθουν, δε, ένοχες επειδή θεωρούν ότι θα έπρεπε να είναι ευτυχισμένες με την απόκτηση ενός παιδιού.

Η εμφάνιση της επιλόχειου κατάθλιψης ποικίλλει. Μπορεί να εμφανιστεί 1 ή 2 μήνες μετά τη γέννα, μετά από μερικούς μήνες ή μπορεί να κάνει την εμφάνισή της κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και να συνεχιστεί και μετά τη γέννηση του παιδιού.

Οι περισσότερες καταθλιπτικές μητέρες ανησυχούν ότι μπορεί να κάνουν κακό στο παιδί τους, αλλά αυτό αποτελεί σπάνιο φαινόμενο. Η απόκτηση ενός παιδιού αποτελεί μεγάλη αλλαγή και είναι αναμενόμενο να υπάρχει διακύμανση συναισθημάτων. Μπορεί να ξεσπούν σε κλάματα χωρίς κάποιο συγκεκριμένο λόγο, να είναι εκνευρισμένες και ανήσυχες. 

Δεν είμαστε σίγουροι για τα αίτια που οδηγούν στην εμφάνιση της επιλόχειου κατάθλιψης. Είναι πιο πιθανό, όμως, να συμβεί σε μια γυναίκα που έχει ιστορικό κατάθλιψης, που δεν έχει ένα καλό υποστηρικτικό περιβάλλον ή που βίωσε ένα στρεσογόνο γεγονός κατά την περίοδο της γέννησης του μωρού (θάνατο συγγενικού προσώπου, απώλεια εργασίας, χωρισμό). 

Οι φοβίες είναι περισσότερο συνηθισμένες στα παιδιά παρά στους ενήλικες και συχνά εμφανίζονται και σβήνουν χωρίς καμία αιτία. Επειδή οι φόβοι των παιδιών είναι  έντονοι, είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τους φυσιολογικούς φόβους από τις φοβίες. Ο φόβος είναι μια έμφυτη αντίδραση σε ορισμένα ερεθίσματα και διαφοροποιείται από τα άλλα συναισθήματα από τον πρώτο κιόλας χρόνο ζωής του βρέφους. Η αντίδραση ξαφνιάσματος που τα νεογέννητα βρέφη παρουσιάζουν φαίνεται να είναι ο πρόδρομος φυσιολογικών αργότερα φόβων. Μετά τον έκτο μήνα, ο φόβος διαφοροποιείται αισθητά και φαίνεται στην αντίδραση του βρέφους στα ξένα πρόσωπα. Οι συνηθισμένοι φόβοι αλλάζουν, καθώς το παιδί μεγαλώνει. Στην ηλικία μεταξύ 2-4 χρόνων, οι φόβοι για τα ζώα είναι οι πιο συνηθισμένοι, αλλά μετά την ηλικία αυτή είναι πιο πιθανό τα παιδιά να φοβούνται το σκοτάδι και άλλα φανταστικά δημιουργήματα.

  

Οι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει πάνω στους φόβους των παιδιών δείχνουν ότι τα κορίτσια φοβούνται περισσότερο από τα αγόρια. Δεν είναι γνωστό γιατί συμβαίνει αυτό. Ίσως επειδή τα αγόρια είναι πιο γενναία και καταπνίγουν τους φόβους τους ή επειδή υπάρχει κάποια βιολογική διαφορά που κάνει τα κορίτσια να φοβούνται περισσότερο από τα αγόρια. Επίσης, το περιβάλλον στο οποίο ζει το παιδί και μεγαλώνει καθορίζει τα πράγματα που φοβάται. Τα παιδιά που μεγαλώνουν στην εξοχή φαίνεται ότι φοβούνται περισσότερο τα ζώα από ότι τα παιδιά των πόλεων. Μερικές φορές τα παιδιά αποκτούν φόβους μιμούμενα άτομα με το ίδιο πρόβλημα μέσα στην ίδια οικογένεια. Περίπου το 1/6 των εφήβων που πάσχουν από φοβίες έχει ένα στενό συγγενή με παρόμοια φοβία.

  

Τα περισσότερα παιδιά δείχνουν σε κάποια στιγμή της ζωής τους απροθυμία να πάνε στο σχολείο. Σε πολύ λίγες περιπτώσεις αυτή η απροθυμία κορυφώνεται σε κατηγορηματική άρνηση. Η άρνηση για το σχολείο θεωρείται σοβαρό πρόβλημα και ονομάζεται σχολική φοβία. Παρότι τα περισσότερα παιδιά δείχνουν ανησυχία για το σχολείο κάποια στιγμή, η αναστάτωση αυτή διαρκεί για μικρό χρονικό διάστημα και θεραπεύεται χωρίς κάποια συγκεκριμένη παρέμβαση.

  

Η άρνηση για το σχολείο είναι διαφορετική από το σκασιαρχείο. Ορισμένα παιδιά δεν αρνούνται να πάνε σχολείο, αλλά χρησιμοποιούν πολλά πονηρά τεχνάσματα για να μη μείνουν στο σχολείο και περιπλανώνται μόνα τους ή μαζί με άλλα παιδιά. Σε αντίθεση με τους σκασιάρχες, τα παιδιά με σχολικές φοβίες αρνούνται επανειλημμένως να πάνε σχολείο, δεν εμφανίζουν άλλη παθολογική συμπεριφορά, δεν είναι εγκαταλελειμμένα από τους γονείς τους και συχνά έχουν υψηλή απόδοση και καλή συμπεριφορά. Ωστόσο, έχουν περισσότερα φυσικά συμπτώματα ανησυχίας, κυρίως δυσκολίες στο φαγητό και στον ύπνο, κοιλιακές διαταραχές, ναυτίες και εμετούς. Τα μικρότερα παιδιά μπορεί να μη δώσουν καμία εξήγηση για αυτή τους την άρνηση, ενώ αντιθέτως τα μεγαλύτερα μπορεί να αποδώσουν τους φόβους τους σε διάφορα προβλήματα της σχολικής ζωής. Μπορεί δηλαδή να παραπονεθούν ότι τους απείλησαν ή τους πείραξαν για την εμφάνιση και το ντύσιμό τους.

  

Τα παράπονα του παιδιού μπορεί να αυξήσουν τις ανησυχίες των γονέων και να οδηγήσουν, αργά ή γρήγορα, σε ανοιχτή ή σιωπηρή συμφωνία να μείνει το παιδί στο σπίτι. Μόλις το παιδί βεβαιωθεί ότι μπορεί να μείνει σπίτι, τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν για να ξαναεμφανιστούν το επόμενο πρωί, όταν είναι ώρα να πάει στο σχολείο. Μια συνηθισμένη εικόνα είναι αυτή ενός παιδιού που παραπονιέται για ναυτία την ώρα του πρωινού, που μπορεί να φτάσει στο σημείο να κάνει εμετό και που αντιστέκεται σε όλες τις προσπάθειες της ανήσυχης μητέρας του να το καθησυχάσει, μέχρι να φτάσει στο σημείο να ενδώσει η μητέρα και να του επιτρέψει να μείνει σπίτι. Η επιμονή ότι πρέπει να παρακολουθήσει το σχολείο θα προκαλέσει φόβο και το παιδί μπορεί να αρχίσει να χλωμιάζει, να τρέμει και να ιδρώνει. Σε πολλά παιδιά, ο φόβος παρουσιάζεται ξαφνικά τη Δευτέρα το πρωί μετά από Σαββατοκύριακο ή την ημέρα της επιστροφής τους στο σχολείο μετά από μια αρρώστια. Ένα συνηθισμένο έναυσμα είναι η εγγραφή του παιδιού σε καινούριο σχολείο, σε οποιοδήποτε επίπεδο εκπαιδευτικού συστήματος.

Τα ιδεο-ψυχαναγκαστικά προβλήματα μπορεί να πάρουν τη μορφή έμμονων σκέψεων, που κολλάνε στο μυαλό μας κατ’ επανάληψη και παρά τη θέλησή μας. Αυτές οι ιδέες μπορεί να αφορούν στη μόλυνση του εαυτού μας ή άλλων ανθρώπων, στην κακοποίηση άλλων ή και στην εναντίωση σε ορισμένα κοινωνικά ταμπού. Παρόμοια προβλήματα είναι και οι παθολογικές τελετουργίες. Αυτές είναι επαναλαμβανόμενες πράξεις, που πραγματοποιούνται διαρκώς, παρόλο που το άτομο γνωρίζει ότι είναι ανόητες και προσπαθεί να τους αντισταθεί. Τα ιδεο-ψυχαναγκαστικά προβλήματα εμφανίζονται και στα δύο φύλα με την ίδια συχνότητα. Συνήθως οι δυσκολίες εμφανίζονται στις ηλικίες από δεκατεσσάρων έως και σαράντα χρόνων, αλλά μπορούν να αρχίσουν σε οποιαδήποτε ηλικία.

  

Μια έμμονη ιδέα δεν είναι ο άμεσος φόβος ενός αντικειμένου ή καταστάσεως, αλλά περισσότερο τα αποτελέσματα που μπορεί να προκύψουν από αυτό. Οι έμμονες ιδέες και οι παθολογικές τελετουργίες εμφανίζονται περισσότερο σε ανθρώπους που πάντα είχαν σχολαστική και τελειομανή προσωπικότητα, αν και ενδέχεται να υπάρχουν και σε πιο ανέμελους ανθρώπους. Οι σχολαστικές συνήθειες μπορεί  να πάρουν διάφορες μορφές -μπορεί π.χ. να αισθάνεσαι άβολα αν δε χρησιμοποιήσεις και το μικρότερο κομμάτι σαπουνιού. Μπορεί κάποιος να αργοπορεί παθολογικά, ενώ άλλοι δε μπορούν να βλέπουν έναν πίνακα λίγο στραβά κρεμασμένο στον τοίχο.

  

Παρόλο που η νοικοκυροσύνη και η καθαριότητα είναι πλεονεκτήματα που βοηθούν τους ανθρώπους στην καθημερινή τους ζωή, φτάνουν ωστόσο στο σημείο να κυβερνούν κάθε πράξη τους. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μεγάλη στεναχώρια.

Η ψυχοθεραπεία προσφέρει βοήθεια σε άτομα με ποικίλες δυσκολίες, συναισθηματικά προβλήματα, προβλήματα συμπεριφοράς ή άλλες ψυχικές διαταραχές.

Οι άνθρωποι συχνά καταφεύγουν στην  ψυχοθεραπεία αφού δοκιμάσουν άλλους τρόπους στην επίλυση ενός προσωπικού τους προβλήματος (φίλοι, οικογένεια). Ο θεραπευτής προσπαθεί να καταλάβει τις δυσκολίες του θεραπευόμενου και να τον βοηθήσει να κάνει αλλαγές στις δυσλειτουργικές σκέψεις, συναισθήματα ή συμπεριφορές που τον κάνουν να υποφέρει ή δημιουργούν προβλήματα στις σχέσεις του.

Η επιλογή της ψυχοθεραπείας αποτελεί ατομική απόφαση για τον καθένα ξεχωριστά. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι ξεκινούν την ψυχοθεραπεία. Πολλές φορές οι δυσκολίες σχετίζονται με ψυχολογικές δυσκολίες οι οποίες μπορεί να έχουν εμφανιστεί εδώ και καιρό ή προβλήματα που εμφανίστηκαν ξαφνικά, λόγω συγκεκριμένων γεγονότων στη ζωή του ατόμου. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να έχει ως στόχο την υποστήριξη και τη βοήθεια στη δημιουργία καινούργιων τρόπων αντιμετώπισης απέναντι σε πιθανές μελλοντικές δυσκολίες. Μπορεί, ακόμη, να βοηθήσει στην επίλυση διαπροσωπικών προβλημάτων και δυσκολιών της καθημερινότητας.

Τέλος, η ψυχοθεραπεία είναι κατάλληλη για όσους επιθυμούν να γνωρίσουν τον εαυτό τους (αυτογνωσία) και τον τρόπο που λειτουργούν, ώστε να βελτιωθούν και να μπορέσουν να απολαύσουν τη ζωή τους.

Σύμφωνα με έρευνες, έχει βρεθεί ότι τα άτομα τα οποία αποφασίζουν να προσχωρήσουν στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας εμφανίζουν μια σειρά από οφέλη, όπως:

•       αυτογνωσία

•       βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων

•       επίλυση προβλημάτων

•       διαχείριση του άγχους

•       διαχείριση συναισθημάτων

•       διαχείριση αρνητικών σκέψεων

•       δημιουργία καινούργιων μορφών συμπεριφοράς

Οι συναντήσεις συνήθως είναι εβδομαδιαίες και διαρκούν περίπου μια ώρα. Κάθε ώρα ψυχοθεραπείας είναι μοναδική, γιατί προσαρμόζεται στις ανάγκες και τους στόχους του κάθε θεραπευόμενου. Η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τις δυσκολίες που έχει ο θεραπευόμενος και για τις οποίες αναζήτησε βοήθεια. Το πιο σημαντικό είναι η επεξεργασία των όσων συζητούνται μέσα στην ψυχοθεραπεία και η προσπάθεια ενσωμάτωσης αυτών των καινούργιων στοιχείων στην καθημερινότητα του ατόμου.

Η ψυχοθεραπεία χρειάζεται ενεργή συμμετοχή του θεραπευόμενου κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, αλλά και στο χρονικό διάστημα ανάμεσα από τις συνεδρίες. Τέλος, δεν γίνεται ψυχοθεραπεία αν το άτομο δεν είναι διατεθειμένο να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του, δεν έχει πίστη ότι μπορεί να αλλάξουν τα πράγματα και δεν στοχεύει σε αυτό.

Η φοβία είναι το άγχος που πυροδοτείται από μια συγκεκριμένη κατάσταση και το αίσθημα ενός υπέρμετρου φόβου που προκαλείται από αυτή. Οι φοβίες μπορεί να προκαλούνται από οποιαδήποτε κατάσταση, αλλά γενικότερα μερικές καταστάσεις είναι περισσότερο επίφοβες από άλλες.

Η αγοραφοβία είναι ίσως το πιο συνηθισμένο και οδυνηρό σύνδρομο φοβίας, για το οποίο παραπονούνται οι ενήλικες. Η λέξη προέρχεται από την ελληνική αγορά, που σημαίνει συγκέντρωση ή τόπο συναλλαγής. Σήμερα, η λέξη αγοραφοβία χρησιμοποιείται ακόμα, για να αποδώσει τους φόβους του να βρίσκεσαι σε δημόσιους χώρους, όπως δρόμους, μαγαζιά ή λεωφορεία. Η αγοραφοβία συνήθως εμφανίζεται στους ενήλικες σε ηλικία 18-35 ετών και για άγνωστα αίτια. Τα 2/3 αυτών που έχουν αγοραφοβία είναι γυναίκες. Η αγοραφοβία συχνά αναπτύσσεται μετά από μεγάλες αναστατώσεις στη ζωή ενός ανθρώπου. Για παράδειγμα, σοβαρές ασθένειες του ίδιου ή κάποιου συγγενή, έντονος κίνδυνος, εγκατάλειψη σπιτιού, γάμος, εγκυμοσύνη. Η οδύνη που προκαλεί η αγοραφοβία μπορεί τις περισσότερες φορές να κρυφτεί, και ένας από τους λόγους που το κάνουν αυτό οι αγοραφοβικοί είναι για να μπορέσουν να κρατήσουν τη δουλειά τους.

Μερικοί άνθρωποι, για ένα μικρό διάστημα, εμφανίζουν συμπτώματα αγοραφοβίας, που ύστερα από μερικές εβδομάδες ή μήνες εξαφανίζονται χωρίς καμία ιδιαίτερη θεραπεία. Σε πολλούς ανθρώπους, πρώτα εμφανίζεται ένας έντονος πανικός και ύστερα ακολουθούν οι φοβίες, που τους αναγκάζουν να περιορίζονται στο σπίτι τους για μερικές εβδομάδες. Σε άλλους, εμφανίζεται μια αόριστη ανησυχία, που βαθμιαία γίνεται αγοραφοβική μέσα σε λίγα χρόνια. Μερικοί δυσκολεύονται για δεκαετίες να κυκλοφορήσουν μόνοι τους και καταφέρνουν να αποκρύπτουν τους φόβους τους έως ότου αρχίζουν να χάνουν τον έλεγχο κι έτσι αρχίζουν να αναζητούν θεραπεία, αφού η οικογένεια δε μπορεί να τους βοηθήσει άλλο.

Ένας που πάσχει από αγοραφοβία συνήθως αισθάνεται καλύτερα με την παρουσία μιας έμπιστης συντροφιάς, που μπορεί να είναι ένας άνθρωπος, ένα ζώο ή και ένα άψυχο αντικείμενο, και μπορεί να εξαρτηθεί από αυτά, επειδή έχει ανάγκη την ασφάλεια που του δίνουν. Η ανάγκη τους για αδιάκοπη συντροφιά μπορεί να κουράσει τους συγγενείς και φίλους. Κάποια κόλπα που οι άνθρωποι αυτοί βρίσκουν χρήσιμα, περιλαμβάνουν το κράτημα μιας ομπρέλας, το καρότσι για τα ψώνια, εφημερίδες κάτω από το χέρι, ένα ποδήλατο. Οι τσίχλες και τα παγωτά αποσπούν την προσοχή του από τους φόβους τους.

Ο φόβος της φοβογόνου κατάστασης μπορεί να καταστρέψει τη ζωή κάποιου. Για ολόκληρες εβδομάδες πριν από ένα σχεδιασμένο ταξίδι, ο αγοραφοβικός μπορεί να νιώθει πως θα πεθάνει εξαιτίας προκαταβολικής ανησυχίας (άγχους αναμονής). Το άγχος μπορεί να αυξήσει την αγοραφοβία. Μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι η κατάθλιψη, κατά τη διάρκεια της οποίας, οι φοβίες του ασθενή είναι δυνατό να του «σακατεύουν» τη ζωή. Η κούραση και οι φυσικές αρρώστιες χειροτερεύουν την αγοραφοβία. Το ίδιο αποτέλεσμα έχει και ο περιορισμός του στο κρεβάτι, γιατί έτσι χάνει κάθε επαφή με τον εξωτερικό κόσμο.

Οι περισσότεροι αγοραφοβικοί ζουν με τις οικογένειές τους. Όσο αυξάνονται οι περιορισμοί τους, τόσο περισσότερο η οικογένεια αρχίζει να ανακατεύεται. Οι αγοραφοβικοί μπορεί να χρειάζονται ένα συνοδό, για να πηγαίνουν ή να γυρίζουν από τη δουλειά τους. Περιορίζονται οι κοινωνικές δραστηριότητες και έτσι το άτομο απομονώνεται. Οι περιορισμοί στις δραστηριότητές του μπορεί να προκαλέσουν πολλές διαφωνίες ανάμεσα στους συζύγους.

Τα όρια της αντοχής μεταβάλλονται εύκολα, ανάλογα με την περίσταση. Σε μια επείγουσα κατάσταση, για παράδειγμα ένα ατύχημα, οι αγοραφοβικοί μπορεί να ξεπεράσουν προσωρινά τις φοβίες τους και να τολμήσουν πράγματα που μέχρι τότε δε μπορούσαν να κάνουν. Μόλις η κατάσταση υποχωρήσει, οι φοβίες εμφανίζονται ξανά στην αρχική μορφή τους.

Η διακύμανση της αγοραφοβίας δυσκολεύει πάρα πολύ την οικογένεια και τους φίλους να αποδεχτούν ότι είναι μια διαταραχή και όχι το αποτέλεσμα τεμπελιάς ή έλλειψης θελήσεως. Συχνά ισχυρίζονται ότι, εάν μπορούν να υποτάξουν τις φοβίες τους σε μια επείγουσα περίσταση, τότε το μόνο που χρειάζεται είναι να εξασκήσουν περισσότερο τον εαυτό τους. Είναι δύσκολο να απαιτούμε τέτοιου είδους κατορθώματα από τους αγοραφοβικούς, θεωρώντας τα θέματα ρουτίνας. Στην περίπτωσή τους, κάθε μικρή εξόρμηση από το σπίτι απαιτεί μεγάλη προσπάθεια, ασήμαντη όμως για εμάς τους υπόλοιπους. Είναι φανερό ότι η παρότρυνση και η θέληση δεν αρκούν για να θεραπευτεί η συγκεκριμένη φοβία, αλλά είναι ένα στοιχείο που συμβάλλει θετικά.

Τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί αποτελεσματικές θεραπείες για διαρκή ανακούφιση από τις φοβίες. Αποσπώνται προσεκτικά λεπτομέρειες από φοβογόνες καταστάσεις, ώστε να μπορέσει ο πελάτης να αντικαταστήσει το φόβο με την αντοχή. Οι περισσότερες μέθοδοι συμπεριφοράς χρησιμοποιούν τρόπους για να πείσουν το φοβικό να αντιμετωπίσει και να παραμείνει στη φοβική του κατάσταση μέχρι να νιώσει καλύτερα. 

Στις μέρες μας, είναι φυσικό να απολαμβάνουμε τα οφέλη που μας προσφέρει το διαδίκτυο, αφού για πολλούς από εμάς αποτελεί αναντικατάστατο εργαλείο για την δουλειά μας, τις σπουδές μας και την επικοινωνία. Ενώ ο χρόνος που αφιερώνουμε στο διαδίκτυο μπορεί να είναι πολύ παραγωγικός, για κάποιους ανθρώπους η ανεξέλεγκτη χρήση του μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην καθημερινότητα, στην εργασία και στις σχέσεις τους.

Όταν αρχίζεις και νιώθεις πιο άνετα με τους φίλους σου μέσω διαδικτύου παρά με τους πιο κοντινούς σου, ή δε μπορείς να σταματήσεις να παίζεις παιχνίδια, να ασχολείσαι με το τζόγο ή να σερφάρεις για ώρες, ακόμα κι όταν αυτό ξεκινά να έχει αρνητικές συνέπειες στη ζωή σου, τότε είναι πιθανό να χρησιμοποιείς το διαδίκτυο περισσότερο απ’ όσο πρέπει.

Ο εθισμός στο διαδίκτυο χωρίζεται σε κάποιες υποκατηγορίες, ανάλογα με τις προτιμήσεις και τις ασχολίες κάποιου με αυτό:

Πώς όμως οι άνθρωποι εθίζονται στο διαδίκτυο; Πολλοί καταφεύγουν σε αυτό, για να διαχειριστούν τα δυσάρεστα συναισθήματα που βιώνουν, όπως άγχος, μοναξιά και κατάθλιψη. Αν η μέρα σας ήταν κακή και ψάχνετε τρόπο για να ξεφύγετε από τα προβλήματά σας ή να ανακουφιστείτε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα από το άγχος σας, το διαδίκτυο αποτελεί την πιο εύκολη λύση. Μπορεί λοιπόν τα δυσάρεστα αυτά συναισθήματα να εξαφανίζονται, αλλά μόνο παροδικά, γι’ αυτό και πρέπει να έχετε στο μυαλό σας άλλους, πιο υγιείς και αποτελεσματικούς τρόπους, όπως είναι η άσκηση και η χαλάρωση.

Υπάρχουν παράγοντες που καθιστούν ορισμένους ανθρώπους πιο επιρρεπείς στην υπερβολική χρήση του διαδικτύου:

Όσον αφορά τα συμπτώματα, θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Αυτά είναι μερικά από τα συμπτώματα που μπορεί να αποτελούν ένδειξη υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου:

Φυσικά, υπάρχουν και κάποια σωματικά συμπτώματα που μπορούμε να αναγνωρίσουμε, όταν είμαστε εθισμένοι στο διαδίκτυο, όπως πόνος και μούδιασμα στα χέρια και τους καρπούς, θολή όραση, πόνος στην πλάτη και στον αυχένα, δυνατοί πονοκέφαλοι, ανήσυχος ύπνος και αξιοσημείωτη διαφορά στο βάρος - είτε απόκτηση παραπανίσιων κιλών, είτε χάσιμο βάρους.

Είναι σημαντικό να ζητήσουμε βοήθεια από κάποιον ειδικό, όταν νιώσουμε ότι δυσκολευόμαστε να το διαχειριστούμε. Υπάρχουν όμως κάποια πράγματα που μπορούμε να κάνουμε μόνοι μας, πριν μπούμε σε θεραπεία. Αρχικά, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, τα οποία ενισχύουν τον εθισμό μας. Ίσως περνάτε πολύ χρόνο στο διαδίκτυο, γιατί με αυτό τον τρόπο εκτονώνετε το θυμό ή το άγχος που βιώνετε. Μπορεί ακόμα να μην κάνετε εύκολα παρέες, γιατί είστε ντροπαλοί. Αποκτήστε περισσότερες κοινωνικές επαφές και προγραμματίστε να περνάτε κάποιο συγκεκριμένο χρόνο με φίλους κάθε εβδομάδα. Αν είστε ντροπαλοί, γραφτείτε στο γυμναστήριο ή σε μια δραστηριότητα που σας αρέσει, στην οποία θα εμπλέκονται και άλλοι άνθρωποι. Καλό είναι να αποφασίσετε να περνάτε συγκεκριμένες ώρες στο διαδίκτυο και σιγά-σιγά να τις περιορίσετε, φτάνοντας στο σημείο να το χρησιμοποιείτε μόνο όταν θέλετε να επιβραβεύσετε τον εαυτό σας για κάποιο αξιοσημείωτο εγχείρημά σας.

Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με κάποιο είδος θεραπείας, μπορούν να σας δώσουν μεγάλη ώθηση. Για παράδειγμα, η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία προσφέρει «βήμα προς βήμα» τεχνικές που μπορούν να ελέγξουν τον διαδικτυακό εθισμό, δουλεύοντας πάνω στις γνωστικές σας διαστρεβλώσεις (λανθασμένο τρόπο σκέψης) και τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Επίσης, μπορεί να σας υποδείξει πιο υγιείς τρόπους για να διαχειριστείτε τα δυσάρεστα συναισθήματα που πιθανόν βιώνετε. Αν ο εθισμός σας στο διαδίκτυο έχει αντίκτυπο και στο/στη σύντροφό σας, κι εδώ μιλάμε για το διαδικτυακό σεξ, τότε ένας σύμβουλος γάμου θα μπορέσει να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τις δυσκολίες στη σχέση σας. 

Χρήσιμες συμβουλές στους γονείς που το παιδί τους πάσχει από διαταραχές πρόσληψης τροφής

Η νόσος του Alzheimer είναι μια δυσλειτουργία του εγκεφάλου, η οποία πήρε το όνομά της από τον Γερμανό ψυχίατρο Alois Alzheimer, ο οποίος ξεκίνησε να μελετά το θέμα για πρώτη φορά το 1906. Φυσικά, η επιστήμη έχει προχωρήσει πολύ και νέα ευρήματα έρχονται συνεχώς στο φως. Η άνοια τύπου Alzheimer είναι η πιο κοινή από τις άνοιες. Περισσότεροι από πέντε εκατομμύρια Αμερικανοί πάσχουν από τη νόσο αυτή σήμερα και αποτελεί την έβδομη κατά σειρά αιτία θανάτου. Προσπαθώντας να εξηγήσουμε με πολύ απλά λόγια τι ακριβώς συμβαίνει, θα λέγαμε ότι καταστρέφονται κύτταρα του εγκεφάλου, προκαλώντας απώλεια μνήμης και προβλήματα στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς, που είναι τόσο σοβαρά, ώστε να έχουν αντίκτυπο στον τομέα της εργασίας του ατόμου, στις δραστηριότητες και στην κοινωνική του ζωή. 

Η άνοια τύπου Alzheimer αρχίζει συνήθως μετά τα 65 και πλήττει σε μεγαλύτερο βαθμό τις γυναίκες. Τα τελευταία χρόνια όμως έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να ξεκινήσει και πριν τα 50. Τα συμπτώματα αρχίζουν βαθμιαία, σιγά-σιγά χειροτερεύουν, και η ασθένεια καταλήγει στο θάνατο μέσα σε διάστημα 8-10 χρόνων, κυρίως από άλλες αιτίες, όπως πνευμονίες, ουρολοιμώξεις και κατακλίσεις. 

Αξίζει να σημειώσουμε ότι πολλές φορές δεν είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε τα πρώτα σημάδια που εμφανίζονται, και για το λόγο αυτό θα τα αναφέρουμε επιγραμματικά:

Όπως ήδη προαναφέραμε, τα παραπάνω συμπτώματα εμφανίζονται στο πρώτο στάδιο της νόσου. Στο δεύτερο, ο ασθενής παρουσιάζει προβλήματα στην ανάγνωση και στη γραφή, στην ομιλία, χάνει την επαφή με την πραγματικότητα, δεν αντιλαμβάνεται το χρόνο, ο ύπνος του είναι διαταραγμένος, δυσκολεύεται να ντυθεί και να φάει μόνος του, δεν αναγνωρίζει οικεία πρόσωπα ή μέρη. Αυτό το στάδιο είναι το πιο αγχωτικό για τους ασθενείς, αλλά και γι’ αυτούς που τον φροντίζουν. Στο τρίτο στάδιο, δεν είναι σε θέση πλέον να επικοινωνήσει με τους γύρω του, κοιμάται πολλές ώρες, είναι επιρρεπής σε δερματολογικές μολύνσεις και αναπνευστικά προβλήματα, αδυνατεί να εκτελέσει βασικές λειτουργίες, όπως κατάποση και έλεγχο των σφιγκτήρων, και χρειάζεται 24ωρη φροντίδα. 

Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί θεραπεία για τη νόσο Alzheimer. Υπάρχουν φαρμακευτικές αγωγές που ανακουφίζουν ως ένα μεγάλο βαθμό τα συμπτώματα, αλλά δεν καταφέρνουν να επιβραδύνουν την πορεία της νόσου. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις όμως μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής αυτών των ανθρώπων. Κάποιες από αυτές είναι η μουσικοθεραπεία, οι τεχνικές χαλάρωσης και η γυμναστική. Αν λοιπόν αντιμετωπίζετε προβλήματα μνήμης που δυσκολεύουν την καθημερινή σας ζωή, θα πρέπει να απευθυνθείτε στον ειδικό. Η ψυχολογική υποστήριξη του ασθενή, αλλά και πολύ περισσότερο των συγγενών είναι ανεκτίμητη.

Τέλος, θα πρέπει να πούμε ότι ο ρόλος των συγγενών στην εξέλιξη της νόσου είναι πολύ σημαντικός, αφού η φροντίδα των ασθενών σε οικείους χώρους μπορεί να καθυστερήσει την εκδήλωση κάποιων συμπτωμάτων. Πέρα από τα οικονομικό ζήτημα, οι συγγενείς καλούνται να αντιμετωπίσουν τα συναισθηματικά και τα ψυχολογικά κόστη. Είναι αποκαρδιωτικό και επώδυνο να μη σε γνωρίζει ο άνθρωπός σου. Τα μόνα που θα ανακουφίσουν και τον ασθενή αλλά και εσάς τον ίδιο είναι η αγάπη, η κατανόηση, η υπομονή και η φροντίδα.

Πόσοι άραγε από εσάς δεν έχετε σκεφτεί, έστω και μια φορά, ότι θα θέλατε να σταματήσετε το κάπνισμα; Η προσπάθεια που κάνετε κάθε φορά μπορεί να αποτελέσει βασανιστήριο, αλλά έχει αποδειχτεί ότι οι πιθανότητες να τα καταφέρετε αυξάνονται κατά πολύ, όταν γνωρίζετε τι να περιμένετε, όταν υπάρχουν κίνητρα, υποστήριξη, και όταν έχετε αναπτύξει κάποιο πλάνο που θα βοηθήσει εσάς προσωπικά και θα ταιριάζει με την ιδιοσυγκρασία σας. Η διακοπή καπνίσματος απαιτεί θέληση, αποφασιστικότητα και δέσμευση. Καλό είναι να είστε σωστά προετοιμασμένοι πριν ξεκινήσετε την προσπάθεια και να γνωρίζετε τις επιλογές σας. Κάποιοι άνθρωποι καταφέρνουν να κόψουν το τσιγάρο μαχαίρι, αλλά υπάρχει και μια μερίδα ανθρώπων που προτιμούν τη σταδιακή μείωση. Απλά καλείστε να επιλέξετε ποιος από τους δύο τρόπους θα είναι πιο αποτελεσματικός για εσάς. Πολλές φορές, οι άνθρωποι εκπλήσσονται όταν ανακαλύπτουν ότι υπάρχουν και άλλα πράγματα στη ζωή που προσφέρουν την ίδια -αν όχι μεγαλύτερη- ευχαρίστηση με αυτήν που τους δίνει το τσιγάρο. 

Ένας από τους στόχους των στρατηγικών που αφορούν την προώθηση της υγείας, τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο όσο και σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες, είναι η μείωση του αριθμού καπνιστών. Οι μέχρι τώρα εκτιμήσεις υποδεικνύουν ότι μέχρι το 2020, οι ετήσιοι θάνατοι από κάπνισμα θα ανέρχονται στα 10 εκατομμύρια. 

Γιατί όμως δεν μπορούμε να κόψουμε το τσιγάρο; Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να πούμε ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να αποχωριστούμε κάτι που για πολύ καιρό κατείχε μεγάλη θέση στη ζωή μας. Πολλοί ισχυρίζονται ότι το τσιγάρο τούς βοηθά να διώξουν τη λύπη, το άγχος, την πλήξη και άλλα αρνητικά συναισθήματα και καταστάσεις. Όταν λοιπόν σας περνούν τέτοιου είδους σκέψεις από το μυαλό, καλό θα είναι να αναλογιστείτε γιατί το τσιγάρο αποτελεί κομμάτι της καθημερινότητάς σας και τι σκοπούς εξυπηρετεί.

Όποιοι κι αν είναι οι λόγοι για τους οποίους καπνίζετε, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι πάντοτε υπάρχει μια εναλλακτική συμπεριφορά ή δραστηριότητα με την οποία μπορείτε να αντικαταστήσετε το τσιγάρο. Το μόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι να επιλέξετε ποια σας ταιριάζει. Σας παραθέτω λοιπόν κάποια παραδείγματα: 

Ένας καλός τρόπος για να δημιουργήσετε το δικό σας προσωπικό πλάνο διακοπής του καπνίσματος είναι να γράψετε σε ένα χαρτί όλους τους λόγους για τους οποίους θέλετε να το κάνετε. Για να αναγνωρίσετε τους λόγους πιο εύκολα, θα πρέπει να προσδιορίσετε κάτω από ποιες συνθήκες καπνίζετε και να ανακαλύψετε ποιες τεχνικές είναι κατάλληλες για εσάς. Οι παρακάτω ερωτήσεις μπορούν να σας βοηθήσουν σε αυτό:

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι τα βήματα για ένα επιτυχημένο πλάνο διακοπής καπνίσματος είναι πέντε:

Όταν κόψετε το τσιγάρο, θα παρατηρήσετε ότι το σώμα σας αντιδρά πολύ γρήγορα στην έλλειψη της νικοτίνης. Τις πρώτες 3-5 ημέρες είναι πιθανό να βιώσετε κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα, καθώς οι τοξίνες αποβάλλονται σιγά-σιγά από τον οργανισμό σας: αυξημένη νευρικότητα ή θυμό, ανησυχία, δυσκολία στη συγκέντρωση, κούραση, πονοκεφάλους, αϋπνίες και αυξημένη όρεξη για φαγητό. Καθώς καπνίζετε, η νικοτίνη απορροφάται από τον οργανισμό μέσα σε τρία λεπτά, και οι χημικές αντιδράσεις της έχουν ως αποτέλεσμα την αποδέσμευση γλυκόζης. Όταν όμως σταματήσετε το κάπνισμα, αυτή παύει να εκκρίνεται, και γι’ αυτό αυξάνεται και η όρεξή σας για φαγητό. Μην ανησυχείτε όμως, γιατί αυτό διαρκεί λίγο. Είναι λοιπόν καλό να πίνετε αρκετούς χυμούς τις πρώτες 3-4 ημέρες, για να κρατήσετε τα επίπεδα γλυκόζης του οργανισμού υψηλά. 

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι που μας βοηθούν να βγάλουμε το τσιγάρο από τη ζωή μας, απλά πρέπει να βρούμε ποια είναι η πιο κατάλληλη για εμάς τους ίδιους. Μία λοιπόν από τις θεραπείες που μπορεί κάποιος να ακολουθήσει είναι με φάρμακα, αλλά είναι απαραίτητο να παρακολουθείται από γιατρό. Μπορείτε να αντικαταστήσετε τα τσιγάρα με άλλα υποκατάστατα, όπως είναι η τσίχλα και τα τσιρότα νικοτίνης. Αυτός ο τύπος θεραπείας βοηθά τον καπνιστή να ξεπεράσει κυρίως την ψυχολογική του εξάρτηση από το τσιγάρο και τον βοηθά να επικεντρωθεί στην εκμάθηση νέων συμπεριφορών και τρόπων αντιμετώπισης του άγχους. Υπάρχουν όμως και κάποια άλλα χάπια, τα οποία δεν περιέχουν νικοτίνη, αλλά έχουν αποδειχτεί ότι βοηθούν μια μερίδα ανθρώπων. Τα συγκεκριμένα χάπια χορηγούνται από το γιατρό για μικρή χρονική περίοδο. 

Τέλος, υπάρχουν και διάφορες άλλες μέθοδοι, που δεν βασίζονται σε φάρμακα ή υποκατάστατα. Έχουμε λοιπόν τον υπνωτισμό, που είναι αρκετά δημοφιλής και έχει πολύ καλά αποτελέσματα. Κατά τη διάρκεια του υπνωτισμού, βρίσκεστε σε μια πολύ χαλαρή κατάσταση, κατά την οποία είστε ανοιχτοί σε προτάσεις που θα σας ενδυναμώσουν, και ταυτόχρονα ενισχύεται η αρνητική στάση σας απέναντι στο τσιγάρο. Ο βελονισμός αποτελεί μια από τις πιο παλιές τεχνικές. Κατά τη διάρκεια του βελονισμού, εκκρίνονται ενδορφίνες, που βοηθούν το σώμα να χαλαρώσει. Όπως όλοι γνωρίζετε, ο εθισμός στη νικοτίνη συνδέεται στενά με τη δύναμη της συνήθειας. Η θεραπεία συμπεριφοράς εστιάζει στην εκμάθηση νέων τρόπων αντιμετώπισης του άγχους και άλλων προβλημάτων που απορρέουν από τη διακοπή καπνίσματος και στο να σας βοηθήσει να βγάλετε από τη ζωή σας τις συνήθειες που σας κάνουν κακό. Επίσης, υπάρχουν πολλά βιβλία αυτο-βοήθειας που μπορούν να σας παρακινήσουν να σταματήσετε το κάπνισμα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που χρησιμοποιούν τα βιβλία αυτά και φαίνεται να ασκεί μεγάλη επιρροή σε πολλούς, είναι ο υπολογισμός των χρημάτων που ξοδεύετε κάθε χρόνο για να αγοράσετε τσιγάρα. Κάποιοι άνθρωποι συνειδητοποίησαν πόσο πολυέξοδη συνήθεια είναι, και τελικά, με τα χρήματα που αποταμίευσαν από τότε που έκοψαν το τσιγάρο, έκαναν ένα υπερατλαντικό ταξίδι ή αγόρασαν το αυτοκίνητο των ονείρων τους.